عرضه اولیه سهام (Initial Public Offering)
این اصطلاح که ترجمه عبارت «Initial Public Offering (IPO)» است به اولین روز عرضه سهام یک شرکت در بازار بورس اشاره میکند که در آن، درصد مشخصی از کل سهام شرکت برای نخستین بار در بازار بورس عرضه میشود.
تجربه نشان داده که بیش از ۹۰% از عرضههای اولیهای که در بورس انجام میشوند سودآور هستند. توجه داشته باشید که عرضه اولیه یک شرکت در بورس به این معنی نیست که آن شرکت، تازه کار خودش را شروع کرده است. بلکه به این معنی است که به تازگی اجازه خرید و فروش سهام آن در بورس صادر شده است.
حتی گاهی شرکتهای دولتی با سالها سابقه کار در این عرضه شرکت کنند. شرایط خرید و فروش سهام در عرضههای اولیه کمی با سهامهای عادی متفاوت است.
حالا سوال درست این است که چگونه میتوان سهامهای این چنینی را خریداری کرد؟
چگونه عرضه اولیه بخریم؟
روشهای گوناگونی برای خرید عرضه اولیه سهام وجود دارند. اما در این مقاله فقط به روشهایی که در بورس تهران مورد استفاده قرار میگیرند میپردازیم.
تا همین چند وقت پیش، عرضههای اولیهای که در بورس انجام میشدند به روش حراج با اولویت زمان صورت میگرفتند. به این ترتیب که سهمها طی فرآیندی که سرمایه گذاران حقیقی در آن نقشی نداشتند، ابتدا کشف قیمت میشد؛ یعنی قیمتی که سرمایه گذاران برای اولین بار میتوانستند آن سهام را خریداری کنند، مشخص میگشت.
سپس با توجه به تعداد سهام شرکت و تعداد سهامی که قرار بود عرضه شود، سهمیه هر فرد برای خرید سهام عرضه اولیه مشخص و ساعت سفارش گذاری تعیین میگردید.
مثلا بورس اعلام میکرد که عرضه سهام شرکت «a» در ساعت ۱۲:۳۰ آغاز میشود و هر سرمایه گذار میتواند ۱۰۰۰ سهم را در قیمت ۱۰۰ تومان سفارش بگذارد.
پس در این روش، قیمت خرید، ساعت خرید و حداکثر حجم خرید از قبل کاملا مشخص میشد و شما باید در ساعت مشخص شده سفارش خود را در سیستم ثبت میکردید. اگر هم تعداد سهمهای تقاضا شده از تعداد سهمهای عرضه شده بیشتر میشد، اولویت با افرادی بود که سفارش خود را زودتر ثبت کرده بودند.
اما مدتی است که روش خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ تغییر پیدا کرده است.
منظور روش بوک بیلدینگ چیست؟
به تازگی در بورس تهران از روش جدیدی به نام «بوک بیلدینگ» برای خرید عرضه اولیه رونمایی شده است. مهمترین مزیت این روش، امکان ثبت سفارش به قیمتهای متفاوت است.
در روش بوک بیلدینگ، هر سفارش با توجه به حداکثر حجم مشخص شده و در قیمتی که خریدار تعیین میکند در سامانه معاملات ثبت خواهد شد. به این ترتیب، در تخصیص سهام، بیعدالتی ایجاد نمیشود.
در روش بوک بیلدینگ هر خریدار با توجه به تحلیل و بررسیهای خود، درخواست خرید سهام را در ساعتی مشخص که از قبل توسط ناظر بازار اعلام میشود، در سیستم معاملاتی ثبت میکند.
یکی از معایب روش بوک بیلدینگ، قیمت و محدودیت مثبت و منفی ۱۰ درصد است. با وجود آن که نهاد عرضه کننده، یک قیمت را به عنوان کف قیمت سهم مشخص میکند. اما سرمایه گذاران میتوانند سفارش خرید خود را در بازهای بین این قیمت کف و ۱۰% بالاتر از آن قرار دهند.
مشکل این است که به احتمال زیاد چنین کاری باعث میشود تا افراد در سقف قیمتی ثبت سفارش و خرید سهام را انجام دهند که ممکن است باعث ایجاد صف خرید در عرضه اولیه شود.
به صورت کلی، شما در این روش راحتتر از روش حراج، خرید خواهید کرد. هم چنین دیگر اولویت با سفارش زودتر نیست و شما نباید خیلی سریع سفارش خود را ثبت کنید. بلکه بر اساس تحلیل خود آن قیمتی را که در بازه مشخص شده انتخاب کرده و در آن قیمت، سفارش خود را ثبت میکنید.
خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ
عرضه اولیه در روش بوک بیلدینگ به این صورت اجرا میشود:
شرکتی که شرایط پذیرش در بازار بورس یا فرابورس را دارد و به اصطلاح در بازار «درج نماد» شده است توسط یکی از شرکتهای مشاور سرمایه گذاری یا تامین سرمایه، ارزش گذاری میشود.
این تعیین ارزش پس از بررسی کامل بنیادی شرکت، تخمین سودآوری آتی، تخمین نرخ بازدهی مورد انتظار سرمایه گذار و استفاده از روشهای ارزشگذاری همچون تنزیل جریانات نقدی انجام میشود.
با توجه به ماهیت روش بوک بیلدینگ، قیمتی به عنوان حداقل قیمت مورد تایید قرار میگیرد و سقف قیمتی که معمولا ۱۰ درصد بیشتر از حداقل قیمت است تعیین میگردد تا تمام سرمایه گذاران علاقهمند به شرکت در اولین عرضه، متناسب با تحلیلشان درخواست قیمتی خود را ثبت کنند.
اما در ادامه چه اتفاقی میافتد؟
حداقل ۴۸ ساعت کاری قبل از انجام اولین عرضه، اطلاعیه آن در سایت سازمان بورس یا فرابورس منتشر میشود. در آن اطلاعیه حداکثر تعداد سهام قابل سفارش، تاریخ انجام اولین عرضه و دامنه قیمت مجاز تعیین میگردد.
در روز مشخص شده برای عرضه، اطلاعیه شروع دوره معاملات عرضه اولیه در سایت سازمان بورس و توسط ناظر بازار اعلام میشود.
پس از آن، شما به مدت ۲ ساعت فرصت دارید تا درخواست خود را ثبت کنید. پس از پایان دوره سفارش سرمایه گذاران، سازمان بورس متناسب با تعداد متقاضیان و سقف تعداد سهام قابل عرضه، شروع به تخصیص سهام به تمام متقاضیان میکند.
فرض کنید کل تعداد سهام قابل عرضه ۵۰ میلیون سهم و تعداد سرمایه گذارانی که درخواست خود را ثبت کردهاند ۵۰ هزار نفر باشد. از طرفی هر سرمایه گذار تا سقف ۲۰۰۰ سهم اجازه درخواست خرید داشته است. با وجود اینکه کل سرمایه گذاران ۲۰۰۰ سهم را درخواست دادهاند اما به هر سرمایه گذار هزار سهم تخصیص داده خواهد شد.
از زمان آغاز عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ تا اکنون، بیشتر عرضههای اولیه در سقف قیمتی انجام شدهاند. بنابراین به خریداران توصیه میشود که درخواست خرید خود را نیز روی سقف قیمتی ثبت کنند تا سهام به آنها تخصیص داده شود.
برای خرید عرضههای اولیه توجه به اطلاعیه ناظر در روز عرضه بسیار مهم است. زیرا این اطلاعیه شامل موارد مهمی از جمله بازه قیمت سهمیه مجاز هر فرد و زمان مجاز ارسال سفارش است.
در روزهایی که شرکتها اولین عرضه خود را انجام میدهند، ترافیک بالایی در سایت کارگزاریها ایجاد میشود. بنابراین پیشنهاد میکنیم که از قبل حساب کاربری خود را شارژ کنید تا در روز عرضه با مشکل روبهرو نشوید.
تفاوت روش بوک بیلدینگ با روش قبلی
در روش بوک بیلدینگ هر کد بورسی (هر فرد) تنها از طریق یک کارگزاری و از طریق یک درخواست میتواند در اولین عرضه شرکت کند. یعنی نمیتوانید در یک سفارش ۲۵۰ سهم و در سفارش دوم ۱۵۰ سهم را ثبت کنید. بلکه باید در یک سفارش ۴۰۰ سهم را سفارش بدهید.
در روش قبلی، افراد از طریق چندین کارگزاری سفارش خود را ثبت میکردند تا بالاخره یکی از کارگزاریها سفارش آنها را ثبت کند. ولی در روش بوک بیلدینگ با توجه به وجود زمان دو ساعته جهت ارسال سفارش این مشکل برطرف شده است.
افزایش قیمت سهم در روز پس از اولین عرضه، به حمایت سهم از سوی سهامدار عمده و وجود تقاضای مناسب از سوی سرمایه گذاران بستگی دارد. این موضوع به جز چند مورد محدود، انجام شده و در نتیجه حداقل بازدهی ۱۵ درصدی را محقق کرده است.
برای افزودن متن دلخواه خود اینجا کلیک کنید
برای افزودن متن دلخواه خود اینجا کلیک کنید
